Laad jezelf langs de weg op met groen

Verzorgingsplaatsen nodigen zelden uit tot het maken van een wandelingetje. Toch zou dat nu net een win-winactie zijn: een groen ommetje. Over de grens zie je dit soort plaatsen met enige regelmaat, maar in Nederland is het nog behelpen. Zo kijk ik ernaar als consulent ontwikkeling en techniek bij het Norminstituut Bomen.

Wat in Nederland opvalt als je op een verzorgingsplaats parkeert, is de oneindige hoeveelheid asfalt in combinatie met rechte parkeervakken, vuilnisbakken, gebrek aan schaduw en veel zwerfafval. Woest aantrekkelijk. Zou het niet mooi zijn als we het voor wat meer mensen aantrekkelijk maken om uit te stappen? Voor veel mensen zou het goed zijn om na twee uur rijden even de benen te strekken. En best lekker om in de zomer even wat schaduw op te zoeken … terwijl je auto staat op te laden.

Verzorgingsplaats als oase
Een bijkomend voordeel. Willen we aan de slag om de toenemende hitte, wateroverlast en afname van de biodiversiteit binnen de perken te houden, dan hebben we daar groen en vooral grote bomen voor nodig. Dus dit is hét moment om de verzorgingsplaatsen multifunctioneel te maken. Plant verschillende boomsoorten aan, laat een deel verwilderen (hou het veilig) en maak een inspirerend wandelpad. En laat je er een echt goed biodivers beplantingsplan bij maken, dan heb je vaak maar drie jaar écht intensief onderhoud nodig. Daarna houdt het groen zich voor een groot deel zelf in stand.

Aanleg groeiplaatsen
Bij de aanleg van wegen wordt de bodem vaak zo zwaar mogelijk verdicht. Er wordt puin aangebracht, de ondergrond wordt aangetrild zodat er later zo min mogelijk verzakkingen plaatsvinden. Dat is goed voor een strak wegdek. Helaas slecht voor het leven in de bodem en de capaciteit van de bodem om water op te nemen. Ook zie je vaak dat bomen worden aangeplant in aangebracht zandcunet. Zonde. Helemaal met de vaker voorkomende lange droge periodes betekent dat veel sterfte van jonge bomen. En de bomen die het redden groeien maar matig.

Richtlijnen voor bomen
Het ‘Handboek Bomen’ van het Norminstituut Bomen is geschreven voor het planten van bomen in de openbare ruimte, veelal in verharding. Het aanleggen van groeiplaatsen langs snelwegen is vaak eenvoudiger dan in de bebouwde omgeving. Toch moeten uitgangspunten voor goede groeiplaatsen wel worden meegewogen. Hoeveel ruimte heeft de boom nodig als hij volwassen is? Hoeveel bovengronds, hoeveel ondergronds? Het ‘Handboek Bomen’ geeft handvatten voor de verschillende onderdelen van boomaanplant, -snoei en -kap. Gemeenten en provincies gebruiken het handboek met name in bestekken.

Werken aan de weg: boomkroonvolume
Nieuw op het gebied van groen is de term boomkroonvolume. Tot voor kort telden we vooral het aantal bomen in gemeenten en langs wegen. Met het oog op de kwaliteit van de leefomgeving wordt nu steeds meer gekeken naar het boomkroonvolume. Immers, een grote boom geeft meer schaduw, kan meer water opslaan in de grond en draagt meer bij aan de reductie van stress en onze gezondheid. Zo kan één grote boom soms meer waard zijn dan twintig kleine boompjes. Dus ga je aan het werk met projecten langs de weg? Kijk eens of er wat oude bomen kunnen worden ingepast. Daar realiseer je heel wat opgaven mee.

Door Melanie Brunings