Nederland wordt heet!
Dat Nederland warmer wordt merken we al een tijdje. Het is dan ook niet voor niets dat de aankomende editie van de Lichtkogel zal gaan over hitte. Dat is trouwens niet de eerste keer dat we aandacht besteden aan dit onderwerp. In 2015 hebben we een trenddossier gepubliceerd met de titel ‘Nederland warmt op!’. Dus wat is er in de tussentijd veranderd? En wat zijn de problemen waar we nog steeds tegen aanlopen? Wij, de redactie van de Lichtkogel, hebben het voor je uitgezocht.
Het klimaat verandert, maar hoe snel gaat dat?
In 2015 was de voorspelling dat de stijging van de temperatuur in Nederland ervoor zou zorgen dat het in 2050 1 à 2 graden Celsius warmer zou zijn dan in 1989. Nu, in 2023, ziet het KNMI al een temperatuurstijging van 1,1 graden Celsius over de afgelopen drie decennia. We liggen dus op ramkoers.
Volgens het KNMI was het langjarige jaargemiddelde van de Nederlandse temperatuur 10,1 graden Celsius. Daar kwam na 2014 hard verandering in. Vanaf 2015 zijn namelijk de warmste zeven jaren ooit gemeten. Met in 2022 een jaargemiddelde van 11,6 graden Celsius. De verwachting van ‘Nederland warmt op!’ was misschien nog wel zacht uitgedrukt.
Hoe bereiden netwerkbeheerders zich voor op een heter Nederland?
Voor het spoor was hitte al een problematisch klimaateffect in 2015. Het trenddossier van de Lichtkogel vermeldt dat het aantal dagen met een temperatuur boven de dertig graden zal toenemen en dan worden de spoorsystemen kwetsbaarder. Uiteindelijk gebeurde dit ook. In 2014 waren het nog twee tropische dagen per jaar met een temperatuur van boven de 30 graden Celsius. In 2022 waren het er al negen (KNMI). ProRail voorzag voornamelijk problemen met spoorspattingen doordat het ijzer van de rails uitzet. Ook voorzag ProRail al problemen met beveiligingssystemen die gevoelig zijn voor temperatuurwisselingen en oververhitting van systeemkasten. Al deze problemen zijn over tijd niet verdwenen, maar ProRail heeft hier beter op leren inspelen.
En hoe werd er in 2015 aangekeken tegen de invloed van hitte en droogte op het vaarwegennet? In de klimaatscenario’s van 2015 werden er geen grote problemen met lage waterstanden verwacht tot aan 2050. Toch balanceerden we in de zomer van 2022 op het randje. De waterstand in de IJssel was te laag en er zou spoedig geen water meer naar het Twentekanaal kunnen worden gepompt. Als de regen nog een week langer op zich had laten wachten, zou het Twentekanaal worden afgesloten. Dan was er geen binnenvaart meer mogelijk in deze regio.
In 2015 wordt als het grootste nadeel van hitte gezien dat er extra spoorvorming in het wegdek zal ontstaan bij asfalt dat minder bestand is tegen hitte. Gelukkig gebruikten we in 2015 al asfalt dat beter bestand is tegen hitte. Ondertussen weten we uit ervaring dat de lang aanhoudende hitte kan leiden tot het spatten van asfalt, het vastlopen van kunstwerken, snellere veroudering van materialen en extra storingen in sturingskasten en veiligheidssystemen.
Dus wat is er nu anders dan acht jaar geleden?
In het trenddossier van de Lichtkogel ‘Nederland warmt op!’ lag de nadruk op extremen: extreme droogte, extreme regenval en toenemende wateroverlast door de stijgende zeespiegel. Hitte werd niet losgetrokken van droogte. Maar de voorspellingen in dit trenddossier zijn werkelijkheid geworden. Ondertussen weten we dat hitte een klimaateffect is dat niet onderschat moet worden. Met hitte moet rekening worden gehouden bij het bouwen aan een klimaatbestendig Nederland.
Voor de aankomende editie van de Lichtkogel over hitte zijn we daarom in gesprek gegaan over onderwerpen die verband houden met lang aanhoudende periodes van hitte. Denk daarbij aan de bestaande infrastructuur en de samenwerking van netwerkbeheerders. Maar ook aan groene infrastructuur, de vele onderzoeken van het KNMI en voorbereidingen die worden getroffen door het RIVM en andere projecten die helpen om de effecten van hitte in kaart te brengen.
Door Claudia Hovius
Ben je ook nieuwsgierig naar de aankomende editie over hitte? Lees dan alvast het trenddossier van de Lichtkogel uit 2015 ‘Nederland warmt op!’.
Nederland warmt op!
Nederland kan de komende eeuw een temperatuurstijging van twee tot zes graden verwachten. Het is niet meer de vraag óf het klimaat verandert, maar hoe snel.