Terugblik Experience Gezonde verstedelijking

Na de aftrap van Jasmina Tepić, projectleider van De Lichtkogel, nam facilitator Addy de Zeeuw de deelnemers mee in een oefening ‘objectief kijken’ als extra bagage om goed te kunnen waarnemen en aandachtspunten te herkennen.

Met een routekaartje en een opdracht trokken vijf groepjes van drie of vier mensen de stad in: lopend, fietsend of met het openbaar vervoer. Kijkend en nadenkend over wat opvalt aan Groningen als gezonde stad, brachten zij een bezoek aan de nieuwe wijk Europapark, de Zuidelijke Ringweg en het Sterrebos, de binnenstad, het winkelcentrum Paddepoel en de Diepenring. En zagen de stad met andere ogen. Bij terugkomst werden de deelnemers ontvangen door Alfred Kazemier, directeur beleid Stadsontwikkeling bij gemeente Groningen. Ook drie medewerkers van de gemeente voegden zich bij het gezelschap om de ‘oogst van de straat’ in ontvangst te nemen.

Europapark

Alle groepjes bezochten het Europapark met daarin het NS-station en waren onder de indruk: hier is slim nagedacht over gezonde verstedelijking! Het park is een voorbeeld van hoe vervoer ‘verknoopt’ kan worden met de omgeving en een goede fietsinfrastructuur. Er zijn ook een aantal minpuntjes. Door de shared space (geen afgebakende paden voor verschillende gebruikers) is wandelen niet aantrekkelijk. Al het verkeer moet goed opletten omdat er steeds meer voertuigen met verschillende snelheden zijn. Dit geldt niet alleen voor het Europapark, maar ook voor veel fietspaden in de stad. En de bebouwing tussen het stadion en het station laat nog te wensen over door de afwisseling van grote gebouwen en braakliggende terreinen.

'Het park is een voorbeeld van hoe vervoer ‘verknoopt’ kan worden met de omgeving en een goede fietsinfrastructuur'

Zuidelijke Ringweg en Sterrebos

De plannen voor de verdieping van de Zuidelijke Ringweg zijn vergevorderd. Door delen van de weg te verdiepen kan het Sterrenbos hersteld worden, zodat het weer uitnodigt om te recreëren. In dit project werken gemeente, provincie en Rijkswaterstaat Noord-Nederland samen. De deelnemers vonden het een indrukwekkend project dat de leefbaarheid in dat deel van de stad zal verbeteren.

Binnenstad

Wandelend vanaf de Hereweg naar de binnenstad, valt op dat er weinig leegstand van winkelpanden is en dat het centrum van Groningen een echte fietslocatie is. De binnenstad lijkt exemplarisch voor de rest van de stad: oude en nieuwe gebouwen, drukke en volle pleinen en paden, maar ook lege ruimtes en rustige achterafjes. Een plek waar het goed toeven is met een grote diversiteit aan winkels en gebouwen en relatief weinig auto’s in het centrum. Wel wordt er aandacht gevraagd voor de verbinding van (heel) mooie ‘postzegeltjes’ en de Grote Markt. ‘Achter de Martinitoren ligt een parkje, heel erg mooi en ook heel erg verscholen. Iets meer aandacht voor een goede verbinding met de Grote Markt zou het bezoek van het parkje ten goede komen.’

Winkelcentrum Paddepoel

Niet alles is zoals het lijkt. ‘Voor het winkelcentrum in de Paddepoel zou ik geen dubbeltje neertellen’, geeft een van de deelnemers toe. Het is een soort vesting met een paar ingangen waar de tand des tijds flink zijn werk heeft gedaan. Maar eenmaal binnen ontstaat een ander beeld. Een keurig overdekt winkelcentrum dat zeer uitnodigt tot verblijven en dat gebeurt dus ook. Het is een pleisterplaats voor omwonenden en heeft een grote sociale functie.

Diepenring

De stad Groningen heeft een ring van kanalen om de binnenstad. Het is jammer om te zien dat de verbinding van water en huizen wordt onderbroken door de vele (woon)boten. ‘Als je een rondvaart maakt, dan zie je de mooie gevels helemaal niet meer door de vele (woon)boten die er liggen.’ Een ander minpunt is het gesloten systeem van de kanalen. Er is ook geen verbinding met het achterliggende water. Met de verdieping van de Zuidelijke Ring is wel gekeken naar een open verbinding met de achterliggende vaarwegen, maar de kosten zijn fors.

'Als we gezondheid bewuster willen nastreven, is het nodig rekening te houden met een verschil in ontwerp en beleving'

Ten slotte: meer samenhang

De verschillende projecten zijn functioneel ontworpen, constateren de deelnemers. Gezondheid is er onbewust aanwezig. Dus als we gezondheid bewuster willen nastreven, is het nodig rekening te houden met een verschil in ontwerp en beleving. Passanten op straat gaven daarbij mee dat ook sociale gezondheid van groot belang is en niet vergeten moet worden. Elze Klinkhamer, directeur Netwerkontwikkeling van Rijkswaterstaat Noord-Nederland, sloot de expeditie af met een verwijzing naar verkeerskundige Hans Monderman (1945-2008) die in zijn Shared Space-gedachte stelt dat iedere deelnemer in het verkeer of openbare ruimte uitgedaagd wordt vanuit eigen verantwoordelijkheid te handelen, rekening houdend met anderen. Volgens Klinkhamer moet je die eigen verantwoordelijkheid in ere houden. Haar viel op dat beleving van de gezonde stad sterk individueel bepaald is en niet zozeer door professie wordt geleid. ‘Het resultaat van inspanningen van de overheid voor de leefomgeving landt uiteindelijk altijd in individuele beleving. Dat moet je altijd in je achterhoofd houden als overheidsinstelling.’ Ten slotte pleit ze ervoor om de stad Groningen en het ommeland meer in samenhang te bezien. Die twee staan nu te vaak los van elkaar. Een keuze voor meer goederenvervoer over het water zou bijvoorbeeld goed zijn voor de gezonde stad. ‘We moeten dit samen doen met de betrokken partijen. Dat is niet eenvoudig, maar we kunnen het er wel over hebben.’

Door Jetske Poland en Jasmina Tepić