De charmes van circulair ontwerp

Circo is opgericht om te helpen bij de ontwikkeling van de circulaire economie. Het platform wordt ondersteund door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Na de oprichting ontwierp het platform het ‘framework circular design’ om meer inzicht te krijgen in wat circulair ontwerpen is. Dat leverde interessante inzichten op. Jeannette Levels-Vermeer: “Je hebt te maken met producten, diensten, een businessmodel, maar ook met een waardesysteem.” Bedrijven die meedoen aan de workshopprogramma’s, CircoTracks, gebruiken het framework circular design om modellen voor de circulaire economie te ontwikkelen.

Circulaire plannen

Nu Circo heel wat casussen rijker is, heeft het platform door deze ervaring allerlei nieuwe inzichten opgedaan: “We hebben uitgezocht hoe bedrijven verder gaan nadat ze de theorie van het framework circular design hebben toegepast. We zagen dat het soms best lastig is om circulaire plannen concreet te maken.” Daarom is Circo op zoek gegaan naar manieren om de modellen te implementeren. Hiervoor worden CircoHubs ingezet. Levels-Vermeer: “CircoHubs zijn verschillende netwerken in Nederland en ook over de grens. Daar worden bedrijven getraind en verder geholpen om hun circulaire ambities in de praktijk uit te voeren en de juiste samenwerkingsverbanden te vinden.”

Ontwerpproces

Het kennisplatform vindt zijn wortels in de creatieve industrie. “Dat merk je doordat we een manier van werken aanleren die van de ontwerper uitgaat. Er zijn heel veel aanpakken voor ecodesign die gebaseerd zijn op milieu-impact en productieprocessen. Deze richten zich op technologieën om milieu-impact te verminderen. Maar Circo werkt met een designprogramma en is gericht op hoe je in het ontwerpproces al kunt verduurzamen.” En dat is een heel relevante aanpak volgens Levels-Vermeer, want uit onderzoeken blijkt dat 80% van onze milieu-impact wordt veroorzaakt in de ontwerpfase. “Dus als je iets wilt bereiken, is de ontwerpfase het moment waarop je moet beginnen. Want dan kun je nog keuzes maken.”

Milieu-impact verminderen

Levels-Vermeer heeft zelf een chemisch-technologische achtergrond, gericht op de laatste fase van een productieketen. Maar ze is altijd geïnteresseerd geweest in levenscyclusanalyses. Ze richt zich liever op de gehele productieketen om erachter te komen waar milieu-impact kan worden verminderd. Nadat ze in aanraking was gekomen met de oprichters van Circo raakte ze betrokken bij het testen van de Circo-methodologie in de maakindustrie en de bouw. “Waar de milieu-impact vandaan komt en hoe je die kunt verbeteren, dat is de rode draad door wat ik al 25 jaar doe. Toen we de methodologie gingen testen, was ik meteen gecharmeerd van de praktijk en de doelgerichtheid ervan.”

Geen voorgekauwd stappenplan

Volgens Levels-Vermeer zijn veel circulaire initiatieven en trainingen geneigd om veel theorie mee te geven. Maar bij Circo gaat dat anders: “Het is learning by doing en geheel waardenvrij. Er wordt niet gezegd dat wat jij doet officieel niet circulair is, maar er wordt gekeken naar wat er echt kan aansluiten bij een bedrijf.” Dat betekent niet dat bedrijven die aankloppen bij Circo een voorgekauwd stappenplan voor het verminderen van milieu-impact krijgen. “Ik vind het mooi dat er veel vrijheid is. De methodologie nodigt uit om je eigen kennis mee te brengen en zelf na te denken. Hierdoor krijg je elke keer een beetje theorie en vervolgens ga je weer aan de slag. Daarna stellen we kritische vragen en daar komen hele mooie ideeën en plannen uit voort!”

Door Adelinde van der Haar