Circulariteit als extra kwaliteit

Een voorwaarde voor de praktijk van circulair ontwerp van Superuse Studios is dat de producten die worden hergebruikt uit de buurt komen. Dat levert de meest creatieve en interessante ideeën op, vindt Jan Jongert. Denk aan speeltuintjes van oude windturbines en aan wandbekleding van oude bureaus van een failliet bankkantoor. Superuse Studios gaat daarvoor op zoek naar manieren om reststromen zo hoogwaardig mogelijk in te zetten. Dit wordt ook wel blauwe economie genoemd.

Jongert: ”We doen nu een project waarbij het gebouw circulair getransformeerd wordt, dus hergebruik van zoveel mogelijk materialen uit het gebouw zelf of de directe omgeving ervan. Ook de producten die daarbij overblijven, proberen we circulair in te zetten. Zo wordt het restafval van het ene gebouw de grondstof voor het andere gebouw. Dat is dan ook onze visie op de stad: het zou mooi zijn als we in de toekomst onze steden als een soort ecosystemen van materialen kunnen inrichten.”

Opschalen is een uitdaging

Een van de uitdagingen van circulair ontwerpen is opschalen. Dit merken ze bij Superuse Studios ook. Jongert: "Opschalen is heel lastig en gaat vaak heel langzaam. Pas sinds de klimaatdoelstellingen wat breder beschreven zijn, merken we dat onze benadering meer gewaardeerd wordt. We krijgen meer opdrachten van bijvoorbeeld grote woningcorporaties en overheden. Voorheen vonden veel partijen circulair ontwerp vaak een heel vreemde benadering."

Volgens Jongert is circulair ontwerpen nog niet de gangbare manier van bouwen, terwijl er nog veel onbenutte kansen liggen. Op dit moment is arbeid nog erg duur en materiaal goedkoop. Om die reden loont het niet om reststromen een nieuw leven te geven. Daar heb je namelijk arbeid voor nodig. Jongert: "Eén van onze stokpaardjes is belastingverschuiving. Als we arbeid op het bewerken van afval en renoveren goedkoper maken, maken we het ook aantrekkelijker om circulair te werk te gaan. Dan zal er minder snel gekozen worden voor slopen."

Restmateriaal heeft een verhaal

Jongert is erg gepassioneerd over circulair ontwerp en is er al van jongs af aan mee bezig. “Het begon eigenlijk tijdens mijn studie, samen met een studiegenoot. Als we maquettes van onze ontwerpen maakten, probeerden we dat als studenten zo goedkoop mogelijk te doen. Dus maakten we gebruik van restafval. En toen kwamen we erachter dat die maquettes veel leuker werden van dit materiaal. Want restmateriaal heeft een verhaal. Als dat verhaal onderdeel kan zijn van de architectuur biedt dat het materiaal een extra kwaliteit. Vervolgens gingen we kijken of we die strategie ook in het groot konden toepassen, want dat verhaal geeft het ontwerp die extra kwaliteit.” Circulair denken en werken zit in het DNA van Jongert: “Al op mijn zesde hielp ik mijn ouders met het ontspijkeren van oude balken zodat we die opnieuw konden gebruiken. Circulair werken is voor mij een heel natuurlijke manier van werken. Zeker als het gaat om het proces, hoe je allerlei partijen aan elkaar kunt verbinden om zo circulair te bouwen. Daar draag ik graag aan bij.”

Verlies omzetten naar winst

Jan Jongert houdt zich vol overgave bezig met onderzoek naar de reststromen en hoe je die kunt verbinden aan ketens in een bepaald gebied om zo extra waarde te creëren. Jongert: “We hebben een spel voor ondernemingen ontwikkeld, de Value System Game, waarbij je ketens kunt bestuderen en kunt zien waar er waardeverlies is. Vervolgens kijken we naar hoe we dat om kunnen zetten naar winst en daarbij betrekken we zoveel mogelijk verschillende sectoren. Dat is heel leuk want zo komen er allerlei nieuwe ideeën naar boven die buiten de bestaande kaders liggen.”

Adelinde van der Haar