Stip op de horizon
Klimaatadaptatie is de komende jaren een van de grote opgaven in Nederland. Om klimaateffecten te kunnen opvangen, zijn veranderingen nodig in de verdeling van de ruimte en het landgebruik. Maar hoe maken we die keuzes? Het onderwerp dwingt tot een gesprek over publieke waarden. Lieke Brackel, PhD-onderzoeker ‘Ethiek van klimaatadaptatie’, deelt haar inzichten.
“Klimaatadaptatie kun je op de ‘oude manier’ aanpakken met nog meer techniek”, zegt PhD-onderzoeker Lieke Brackel. “Of je kunt je afvragen: welk ecosysteem willen we behouden? Welk landgebruik willen we voor de toekomst? Daar zitten verschillende waarden achter.” De overheid heeft zich de afgelopen decennia vooral dienstverlenend opgesteld. De kabinetsbrief ‘Water en bodem sturend’ van eind 2022 breekt daarmee en zet een belangrijke verandering in gang. Het kabinet constateert in de brief dat we tegen de grenzen van het water- en bodemsysteem aanlopen en geeft een aantal structurerende keuzes mee voor de ruimtelijke inrichting. Gaan we daarmee een periode in van toenemende politisering van water en bodem?“Die politisering was er altijd al. Maar dat is een beetje gemaskeerd geraakt”, stelt Brackel.
Het publieke gesprek
Het wordt voor overheden een hele uitdaging om het publieke gesprek over klimaatadaptieve maatregelen de komende jaren goed te organiseren. “Wat je moet voorkomen, zijn te lang durende co-creatieprocessen”, zegt Brackel. “Die leiden tot veel onzekerheid. Als het zeven jaar lang onduidelijk blijft of je ergens kunt blijven wonen, is dat slopend voor mensen.” Een ander aspect is eerlijkheid. “Er zijn nu al protesten in het landelijk gebied over stikstof. Klimaateffecten zoals wateroverlast, droogte en verzilting komen daarbij. Wek geen valse verwachtingen door te laten lijken alsof alles kan. Hoe eerder je eerlijk communiceert over de noodzaak van klimaatadaptatie, hoe beter. Anders ontstaat er juist meer boosheid.”
Niet zonder reden begint de titel van Brackels proefschrift met ‘Brackish Waters’. “Brak water is goed voor trekvissen, maar niet voor drinkwater en zoetwaterlandbouw. Dat laat mooi zien hoe we met verschillende waarden te maken hebben.” De vraag is natuurlijk hoe je in zo’n situatie tot de beste maatschappelijke keuzes komt. Brackel besluit: “De overheid heeft een rol om de stip op de horizon te zetten. Die stip wordt daarna dan wel betwist en dat is goed. Maar zonder die stip is het te open!”
Door Erna Ovaa
Delen
Lieke Brackel
Lieke Brackel is PhD-onderzoeker ‘Ethiek van klimaatadaptatie’ aan de TU Delft, faculteit Techniek, Beleid en Management. Begin 2024 verdedigt ze haar proefschrift ‘Brackish Waters: Integrating Justice in Climate Adaptation and long-term Water Management’.
"Welk landgebruik willen we voor de toekomst? Daar zitten verschillende waarden achter"
Overzicht van artikelen
