Water wordt een sociaal vraagstuk

Metz is geen nieuwkomer in het waterdomein. Ze was lid van de Deltacommissie die advies gaf over de waterveiligheid en zoetwatervoorziening in Nederland. Eerder maakte ze de podcast ‘Nattigheid’ met opbeurende verhalen over ons water. De podcast ‘Water Talks’ werd gesponsord door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en bestaat uit vijf thematische afleveringen, Too close for comfort, Too much, Too little, Too dirty en Too unequal. Metz sprak voor de podcast met allerlei deelnemers aan de UN Water Conference, zoals Rohit Aggarwala, de Chief Climate Officer van New York, Matthijs Bouw, directeur van One Architecture, Henk ‘the water guy’ Ovink, Special Envoy for International Water Affairs en met koning Willem-Alexander.

De Verenigde Naties organiseerden in 2023 voor het eerst in 47 jaar een waterconferentie. Dat werd tijd, want in die bijna vijftig jaar is water niet alleen veel vuiler en schaarser geworden, maar ook belangrijker als gevolg van overstromingen en branden. De conferentie werd bezocht door ruim zesduizend mensen uit verschillende landen en met uiteenlopende achtergronden. Als resultaat werd de Water Action Agenda opgesteld. “Over de hele wereld zijn mensen zich er inmiddels van bewust dat er waterproblemen zijn”, stelt Metz, die in ons land werkt, maar werd geboren in de Verenigde Staten. “Wat landen gaan doen om die problemen op te lossen, dat kan de VN niet bepalen. Maar er is technologie, er is kennis. In een groot deel van de wereld is water een verhandelbaar product geworden in plaats van een mensenrecht. Dat krijg je niet zo makkelijk teruggedraaid. Maar het kan wel.”

Te veel

In 2012 veroorzaakte orkaan Sandy een ongelooflijke chaos in New York. Het water kwam als een waterval van de trappen in de metrostations af. In een groot deel van Manhattan viel de elektriciteit uit. Het voelde als het einde der tijden. Voorvallen als deze vinden over de hele wereld plaats, maar de chaos in New York maakte indruk omdat iedereen de stad kent. Metz vroeg aan Henk Ovink en Matthijs Bouw of New York klaar is voor een nieuwe orkaan. Bouw was met zijn visie voor de kustverdediging van Manhattan een van de winnaars van de prijsvraag ‘Rebuild by Design’. Het ‘East Side Coastal Resilience Project’ is de eerste uitwerking van de Big U, het plan voor New York dat werd gemaakt na de verwoestende gevolgen van orkaan Sandy. Nee, was hun antwoord. New York is nog niet beschermd, maar er is wel veel gebeurd.

Metz vertelt dat er in New York op wordt gehamerd dat het niet alleen om technische voorzieningen moet gaan, zoals een keermuur of een kering of een golfbreker. “De stad moet plekken creëren waar mensen die bij, naast en achter de waterkant wonen ook iets aan hebben. En deze mensen ook betrekken bij de totstandkoming ervan. Heel lang was de waterkant een functionele plek voor handel en industrie, scheepvaart en misdaad, maar niet een mooie plek met uitzicht voor chique, rijke mensen. Het waren juist de arme mensen die langs het water woonden. Het was de achterkant van de stad. New Yorkers leefden met de rug naar het water.”

De stad heeft zich nu omgekeerd. De arme mensen hebben hun stem gevonden, ze kunnen niet meer genegeerd worden. Die omkering heeft gevolgen voor de manier waarop de kustlijn van New York wordt vormgegeven, en het verandert iets in de verhoudingen in de stad. “Je ziet in de hele wereld dat water een sociaal vraagstuk aan het worden is. Niet alleen techniek, niet alleen ‘Hoe houd ik het water buiten?’. Ook een vraagstuk als het water vasthouden raakt onze leefomgeving.”

Te weinig

In de staat Arizona is droogte allang een bekend fenomeen. Er is steeds minder water in de Coloradorivier. Dat leidt tot problemen voor de oorspronkelijke bevolking die in reservaten leeft. Austin Nuñez vertegenwoordigt het Indigenous Environmental Network. Voor zijn stam heeft water een spirituele betekenis. Het moet op gelijkwaardige wijze beschikbaar zijn voor de mensheid en voor het nageslacht. Zijn stamleden kregen niet het water waar ze recht op hebben. Na een strijd bij de rechtbank die 23 jaar duurde, werden deze waterrechten weer erkend. Daarna moest er een pijplijn van driehonderd mijl worden aangelegd om hen van water te kunnen voorzien.

“Voor het eerst in de geschiedenis is de federale overheid er tussengekomen”, zegt Metz. Die heeft tegen de staten in dat gebied gezegd: wij gaan als overheid bepalen wie hoeveel water krijgt. Dit gebeurde nadat jarenlange onderhandelingen op niets uitliepen. Je voelt dat het systeem de grenzen raakt. De verhoudingen in de wereld kunnen door de overvloed of het gebrek aan water enorm veranderen. We kunnen ons nu nog niet voorstellen wat dit teweeg kan brengen. Olie kun je niet drinken en is vervangbaar, maar water niet. En daar staan we veel te weinig bij stil.”

Door Hilde Roothart