Materialentransitie Voorwoord
De noodzaak om bouwmaterialen te verduurzamen krijgt gelukkig steeds meer aandacht. Alleen al het gebruik van beton veroorzaakt wereldwijd 7 procent van de totale CO2-uitstoot, en staal in de bouw 4 procent. Bovendien genereert de bouwsector veruit de grootste afvalstroom, met aanzienlijke milieueffecten tot gevolg. Daar komt nog bij dat de voorzieningszekerheid door overconsumptie van bouwgrondstoffen in gevaar kan komen.
Het goede nieuws is dat we technisch gezien een enorme verbeterslag kunnen maken. Die kansen willen we verzilveren, waarbij we wel slim moeten omgaan met de belemmeringen. Want die zijn er ook.
De bijdragen in deze editie van de Lichtkogel stralen allemaal een zeker optimisme uit. De milieu-impact van bestaande bouwmaterialen, zoals beton, staal en asfalt, kan drastisch omlaag en nieuwe of hernieuwde bouwmaterialen, zoals hout en andere biomaterialen, kunnen op grotere schaal worden toegepast. De grootste uitdaging is dit soort vernieuwing tot stand brengen in een sterk gereguleerde en behoudende bouwsector.
Verduurzaming in bouwmaterialen vergt samenwerking in de materiaalketens. Bedrijven hebben elkaar nodig om bijvoorbeeld CO2-arme materialen te produceren en gesloopte materialen op grote schaal te hergebruiken. Opdrachtgevers zijn daarin sturend. Want als zij in de tijd steeds scherpere aanbestedingseisen stellen, volgt de markt vanzelf. Dat is een veelgehoord credo van marktpartijen.
Regie voeren op de verduurzaming van bouwmaterialen is cruciaal. Voorbeelden zijn het Betonakkoord en het Bouwakkoord Staal. Door gecoördineerd te sturen richting de gewenste ambities kunnen gezamenlijk grote veranderingen worden doorgevoerd. De aanloop kost flink wat tijd; er moeten routekaarten met stevige ambities worden geformuleerd en sturingsinstrumenten worden ontwikkeld.
Om opschaling mogelijk te maken, is een kennis- en innovatieprogramma inclusief monitoringsysteem nodig. De ervaring leert dat de kosten niet per se hoger hoeven te zijn als opschaling in voldoende hoog tempo plaatsvindt. Denk aan minder materiaalgebruik of lagere energie- en CO2-kosten bij de productie van alternatieve grondstoffen.
Alle reden dus om volop in te zetten op de materialentransitie in de bouw!
Jacqueline Cramer
Jacqueline Cramer is emeritus hoogleraar duurzaam innoveren aan de Universiteit Utrecht en transitiemakelaar circulaire economie. Ze regisseert complexe transities in productketens, waaronder de beton- en staalketen in de bouw. Van 2007 tot 2010 was ze minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM).
Betonakkoord
Het Betonakkoord is een nationaal ketenakkoord voor duurzame groei van de sector. In het akkoord zijn afspraken gemaakt over welke ketenpartner welke doelen en ambities gaat realiseren.
Overzicht van artikelen
