Eerdere edities

De meeste Nederlanders weten inmiddels wel dat er een energietransitie gaande is. Dat er ook hard gewerkt wordt aan een materialentransitie is veel minder bekend. Toch is die net zo goed nodig om het doel van een klimaatneutraal Nederland in 2050 te halen. De bouwsector is door het gebruik van materialen als beton, asfalt en staal verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de totale CO2-uitstoot. Hoe kan de bouwsector door de materialentransitie deze uitstoot verminderen? Lees in dit trenddossier hoe we kunnen versnellen en opschalen.

Gedurende een aantal decennia betekende waarde vooral economische waarde. Overheden moesten een stapje opzij doen voor de markt. Maar er vindt een omwenteling plaats. Publieke waarde krijgt meer aandacht. Er is een zoektocht gaande naar nieuwe verhoudingen tussen overheden en burgers. Marktpartijen zijn op zoek naar hun maatschappelijke bedoeling. Maar wat is dan van waarde voor het publiek? En hoe beïnvloedt dat de grote transities van onze tijd? Lees in dit trenddossier hoe we de burger centraal kunnen stellen en het publieke belang kunnen dienen.

In ons land loopt de temperatuur in de zomer vaker op tot 40 graden Celsius. Hitte heeft invloed op de buitenruimte, onze infrastructuur en leefomgeving. Denk daarbij aan de gevolgen voor sluizen, bruggen en rails; maar ook aan verslechtering van waterkwaliteit, schade aan de natuur en afname van de arbeidsproductiviteit. Kunnen we in de toekomst meer hittecrises verwachten en wat betekent dat dan voor onze leefomgeving? En voor overheden en organisaties? Lees in dit trenddossier niet alleen over de problemen die hitte veroorzaakt maar ook over mogelijke oplossingen voor meer koelte.

De fiets  wordt gezien als de oplossing voor veel van onze problemen: toegankelijk en betaalbaar, stiller, kleiner, schoner, gezonder en duurzamer. Meer fietsers en voertuigen met verschillende snelheden, dat vraagt om een andere infrastructuur. Hoe ziet het fietslandschap van de toekomst eruit? Wat zien we als we het perspectief van de automobilist vervangen door dat van de fietser? Wat betekenen verschuivingen in snelheid en schaal voor de toekomst van het verkeer en de inrichting ervan? Lees de artikelen en denk mee over het toekomstige fietslandschap!

Lees de artikelen

Met name door klimaatverandering is het besef toegenomen dat wij als mensen niet naast de natuur staan maar dat we er onderdeel van uitmaken. Op verschillende plekken zoeken mensen naar wegen om het tij te keren en steeds vaker doen ze daarbij met succes een beroep op de rechter. Waarom wordt de huidige natuurregelgeving niet toereikend gevonden? Wat gebeurt er internationaal rond rechten van de natuur? Als de natuur zelf een stem zou hebben, wat zou dat dan in de praktijk betekenen? Lees dit trenddossier en denk mee over de mogelijkheden van deze juridische aanpak!

Lees de artikelen

Eén ding is zeker: het internet is beslist nog niet uitontwikkeld. Tal van technische ontwikkelingen liggen er in het verschiet. Wat betekent dit voor ons als maatschappij? Hoe maken we gebruik van de kansen die internet ons biedt zonder dat onze autonomie en sociale gelijkheid daarbij in het geding komen? Waar moeten we op letten bij het inrichten van onze infrastructuur en ruimtelijke ordening? Waar halen we de energie en grondstoffen vandaan en hoe voorkomen we negatieve invloed op de leefomgeving? Download dit trenddossier en denk mee over de bedreigingen en kansen!

Als we het goed aanpakken, zeggen verschillende experts, wordt zeewier de motor achter een nieuwe blauwe economie. Zeewier vereist geen landbouwgrond, geen zoet water en geen bemesting. Wat zal dit betekenen voor de (Nederlandse) voedselproductie en de energietransitie? Wat is er biologisch en chemisch nu zo interessant aan zeewier? Welke toepassingen zijn er? Hoe kan zeewier op een duurzame manier geteeld worden? En hoe zit het eigenlijk met ruimtegebruik, belangen en rechten op de Noordzee? Download deze Lichtkogel en bijt je vast in het zeewier!

De wereldwijde zandhonger is gestegen tot 50 miljard ton per jaar met tekorten, conflicten en milieuschade tot gevolg. Ook in Nederland is zand onmisbaar voor ophoging, kustverdediging en voor projecten zoals de Zandmotor. Tot nu toe is Nederland zelfvoorzienend, maar zal klimaatverandering onze vraag naar zand vergroten? Wat is de ecologische en sociale impact van onze toenemende zandhonger? En welke ontwikkelingen zijn er al gaande rondom nieuwe materialen en circulariteit in de bouw? Steek je kop niet in het zand, maar denk mee met deze Lichtkogel editie!

De ontwikkeling van China als wereldmacht gaat snel: binnen een aantal decennia heeft het zich ontwikkeld tot de tweede economie ter wereld. De Chinese groeistrategie is steeds beter voelbaar in onze havens, langs onze spoorwegen, in onze technologie en op onze universiteiten. Welke impact heeft de nieuwe zijderoute op onze infrastructuur? Hoe verloopt de samenwerking met Chinese bedrijven binnen en buiten Nederland? Wat kunnen wij van China leren en hoe verhouden de Chinese en Westerse cultuur zich tot elkaar? Je leest het allemaal in deze editie van de Lichtkogel.

In onze samenleving worden voortdurend nieuwe synthetische stoffen ontwikkeld en toegepast. Via allerlei wegen komen deze stoffen uiteindelijk in de waterketen terecht, wat consequenties heeft voor mens en milieu. Dit leidt tot dilemma's: hoe kan innovatie blijven bestaan terwijl we ook een veilige leefomgeving willen waarborgen? Moeten wij heel anders gaan denken over de veiligheid en waterkwaliteit van onze rivieren? Hebben wij al die nieuwe synthetische stoffen wel nodig, of kunnen we duurzamere oplossingen bedenken? Deze Lichtkogel geeft stof tot denken voor al deze vragen!

Kunstmatige intelligentie is de laatste jaren in een stroomversnelling geraakt. Met behulp van slimme en zelflerende algoritmen kunnen intelligente systemen ons ondersteunen, adviseren of werk overnemen. We praten met chatbots, houden de straten in de gaten met slimme camera's, voorspellen criminaliteit in wijken met behulp van intelligente systemen, experimenteren met autonome voertuigen, etc. Waar brengt dit ons? Hoe veranderen deze nieuwe digitale technologieën onszelf, ons werk en onze organisaties? Onderzoek onze wereld vol algoritmen met deze editie van de Lichtkogel.

In ons land draait de thematiek van mobiliteit vooral om (het verkorten van) reistijd. We lopen hier tegen grenzen aan: het uitbreiden van wegen geeft even ruimte, waarna ze weer wordt opgevuld door extra mobiliteit. Zijn er geen andere oplossingen? Zouden we het ook over het genoegen van reistijd kunnen hebben in plaats van het tijd'verlies'? Waarom kiezen reizigers soms niet de snelste route? En zullen nieuwe technologieën, zoals de zelfrijdende auto en Mobility as a Service, de beleving van reistijd veranderen? Haal je hoofd uit de parkeerstand, bekijk deze Lichtkogel en denk met ons mee!

Lange tijd vonden politiek en samenleving klimaatverandering wel belangrijk, maar de drempel om er maatregelen aan te verbinden was hoog. Met het akkoord van Parijs in 2015 is dit veranderd: we gaan nu écht aan de slag. De effecten zijn al goed merkbaar: droogte, heftige buien en overstromingen. Om de CO₂-uitstoot omlaag te brengen, worden traditionele werkwijzen ter discussie gesteld, innovatieve maatregelen genomen en nieuwe concepten of businessmodellen ontwikkeld. Lees deze editie: dit wordt één van de belangrijkste uitdagingen voor infrabeheerders in de 21^e eeuw!

De 'klassieke' rol van de overheid is aan het verschuiven; er ontstaat steeds meer een horizontale samenwerking tussen overheid, bedrijven en burgers. Maar wat betekent dat nu concreet? Om dit ontdekken, nemen we Noord-Nederland onder de loep. Welke trends zijn hier aanwezig? En wat voor initiatieven nemen inwoners of bedrijven uit de regio, om hierop in te spelen? Variërend van de gaswinningenproblematiek, tot data-startups, van innovatie gericht op de energietransitie, tot landschapskunst, en veel meer. Bekijk deze editie van de Lichtkogel en laat je meevoeren naar het noorden van ons land.

In Nederland is een beweging gaande van deregulering en decentralisatie. Vanuit de overheid wordt meer ruimte gegeven voor initiatieven van burgers en bedrijven. Intussen ontstaan in de samenleving steeds vaker groepen met eigen ideeën om publieke doelen te realiseren. Bij hen groeit juist de behoefte aan een overheid die helpt. Al deze ontwikkelingen vragen een nieuw soort ambtelijk vakmanschap, waarbij niet de regels leidend zijn maar de gezamenlijke doelen. Hoe zal de rol van de overheid zich de komende jaren ontwikkelen? Ga mee op onderzoek met deze editie van de Lichtkogel.

De komende jaren moet infrastructuur op veel plekken in Nederland gerenoveerd of vervangen worden. Hoe kunnen we dat doen op een manier die past bij deze tijd? Centraal staat dat we de levenscyclus van de infrastructuur veel meer als uitgangspunt nemen. Dit betekent dat we gaan nadenken over het verwachte gebruik van de infrastructuur in de loop van de tijd, over het inspelen op veranderingen in de omgeving, over wat er nodig is voor de instandhouding en over de circulaire levensloop van materialen. Je leest hierover meer in deze editie van de Lichtkogel.

De term robot werd voor het eerst gebruikt in een toneelstuk uit 1920 waarin de mens bediend werd door harteloze, gevaarlijke namaak mensen: 'robots'. Nu, een eeuw later, worden robots op allerlei plekken gebruikt: denk aan inspectierobots, onderhoudsrobots, autonome auto's, etc. Maar er zijn ook vragen, bijvoorbeeld over de veiligheid en het effect op werkgelegenheid. Hoe kunnen we de kansen van robots benutten en tegelijkertijd rekening houden met veiligheid en sociale waarden? Laat je tandwielen draaien en je hersenen kraken met deze editie van de Lichtkogel.

Praten over de toekomst doen we vaak aan de hand van tekst. Maar waarom eigenlijk? Het visualiseren van die ontwikkelingen kan namelijk helpen om ons die toekomst voor te stellen. Hierdoor kunnen we concrete gesprekken over mogelijke strategieën voeren en de nodige besluiten nemen. Hoe werkt dat? Welke manieren van verbeelding bestaan er en hoe zet je ze om in een boodschap? Hoe zorg je ervoor dat beeld je verhaal ondersteunt en niet overvleugelt? Wat kunnen we leren van film- en theatermakers? Zet je verbeeldingskracht aan het werk met deze editie van de Lichtkogel!

Nederland kan de komende eeuw een temperatuurstijging van 2 tot 6 graden verwachten. Het is niet meer de vraag óf het klimaat verandert, maar hoe snél. We krijgen te maken met hevige regenval, droogte, hitte en zeespiegelstijging. Hoe kunnen we Nederland inrichten om dit hanteerbaar te houden? Wat doen we aan de versnelling van de bodemdaling in veengebieden? Hoe kunnen we voorkomen dat extreme natuurverschijnselen een keten van incidenten veroorzaken? En hoe zorgen we ervoor dat cruciale energievoorzieningen beschikbaar blijven? Lees hierover in deze editie van de Lichtkogel!

Wegtransport is niet altijd de meest efficiënte en duurzame optie. Synchromodaal transport vormt een alternatief. Via een combinatie van spoor, weg, binnenvaart en short sea bereiken goederen hun eindbestemming. Zo kunnen goederenstromen worden gebundeld en wordt de beschikbare capaciteit beter benut. Welke rol kan Rijkswaterstaat spelen in dit proces, als regelgever en infrastructuurbeheerder? Welke nieuwe manieren van denken en werken vereist dit? En hoe kijken verladers en vervoerders naar deze ontwikkelingen? Volg de lading in deze editie van de Lichtkogel.

Gezondheid speelt al lange tijd een belangrijke rol in de ruimtelijke ordening en stedenbouwkundige planning. Denk aan de bestrijding van besmettelijke ziekten door de aanleg van riolering, of de aanleg van stadsparken om beweging in de frisse lucht te bieden. De laatste jaren is gezondheid opnieuw een sterk opkomend thema. Waarom precies? En wat zal dit gaan betekenen voor de steden van de toekomst? Hoe zouden we met water moeten omgaan in een gezonde stad? En welke rol moet de overheid op zich nemen? Lees over de stad van de toekomst, met deze editie van de Lichtkogel.

'Big data', je kan er tegenwoordig moeilijk níet van hebben gehoord. Maar het is zo'n populaire term geworden; wat betekent het begrip nou écht? Kort gezegd verwijst het naar hele grote verzamelingen data, gestructureerd en ongestructureerd, waar we analyses op loslaten om nog onbekende verbanden te vinden. Maar wat kun je doen met deze verbanden? Kan en mag je verbanden die een computer aantoont direct gebruiken als basis voor maatregelen? En wat als daar privacygevoelige data tussen zitten? Duik in de wereld van data, met deze editie van de Lichtkogel!